Yolcu Gemileri ve Modern İç Mekânlar: Küçük Hanım Avrupa’da Filmi Üzerinden Karadeniz Gemisini Yeniden Hatırlamak

Le Corbusier, 1923 yılında yayınladığı Towards a New Architecture kitabının bir bölümünü yolcu gemilerine ayırır. Kitabın “Görmeyen Gözler” adlı bölümünde Le Corbusier, yolcu gemilerini, arabalar ve uçaklarla beraber, çağın akılcı yaklaşımının, teknik mükemmelliğin ve daha da önemlisi stillerden arındırılmış berrak, saf, temiz ve sağlıklı bir düzenin yansıması olarak görür. Le Corbusier’e göre bu gemilere ciddiyetle bakan bir mimar, uzun yıllardır kölesi haline geldiği geçmişten özgürleşme şansı yakalayacaktır (1986:103). LeCorbusier metninde Aquitania, Flandre, Lamoriciere ve Canadian Pacific gemilerinin görsellerine yer verir ve bu görseller üzerinden gemilerin sahip olduğu ve modern mimarlığın örnek alınması gereken değerleri tartışır.

Görsellerden biri için yapılan kolajda Aquitania adlı yolcu gemisi Notre Dame Katedrali, Zafer Takı ve Paris Opera Binası gibi geçmişin önemli yapılarıyla beraber sunulur. Aquitania’nın “geçmişin katedrallerini denize döken” devasa ölçeği, modern mühendisliğin cesaretinin ve ustalığının bir yansıması, yeni dünyada karşılaşacağımız muazzam yapıların habercisidir. Le Corbusier’in bu gemilere duyduğu hayranlık sadece büyük cüsseleriyle sınırlı kalmaz. Metnin ilerleyen bölümlerinde yer verilen görseller üzerinden Le Corbusier,bu gemilerin büyük cam açıklıkları, ışıkla dolan odaları, doluluk ve boşluk dengeleri, uzun ‘promenade’ları, ustalıkla birleştirilmiş ve dürüstçe sergilenmiş taşıyıcı sistemi, ufakmekânlarda gerçekleştirilen insan merkezli çözümleri, ekonomi yasalarının ve seri üretim mantığının egemen olduğu tasarım yaklaşımı için de methiyeler düzecektir (1986:85-105).

Le Corbusier için bu yolcu gemilerinde hayranlık duyulması gereken bir diğer unsur da iç mekânların ele alınış biçimidir. Le Corbusier’e göre dekoratörler çağın ruhunu anlamamakta ve yoğun tekstil unsurları, halılar, duvar kâğıtları, oymalı ve yaldızlı mobilyalar ve gösterişli renklerle gerçekleştirdikleri iç mekânlar, zamanın sade, yalın ve gösterişsiz iç mekânlarıyla çelişmektedir (1986: 100-101).

Le Corbusier, dekoratörlerin tıka basa doldurulmuş iç mekânlarının karşısına ‘makine ev’ anlayışını koyar ve mimarların yeni mimarlığı ortaya koymak adına evlerini bir mühendisin yolcu gemilerinin işlevsel parçalarını tasarladığı şekilde düşünmesi gerektiğini söyler (1986: 95). Dolayısıyla yolcu gemileri ve bu gemilerin iç mekânları modernleşme sürecinin ortaya çıkardığı yeni kamusal iç mekânlar olmanın ötesinde diğer modern iç mekânların biçimlenişinde de esin kaynağı olur ve Bauhaus Okulu’nun balkon korkuluklarından, Villa Savoye’un ya da Unite’d Habitation’ın çatı-bahçesine, Marcel Bruer’in Long chair ve Eileen Gray Transat adlı mobilyalarına kadar yolcu gemilerinin modern mimarlığa etkileri gözlemlenebilir.

Titanik Yolcu Gemisi’nin şezlongu, Marcel Breuer’ın Long Chair ve EileenGrey’in Transat adlı mobilyaları, SS United States gemisinin katlanabilir şezlongu

Kaynak